काले

-जय/सिड्नी-

(यो कथा काल्पनिक हो। यसका शृङ्खला म हरेक हप्ता प्रस्तुत गर्दै जानेछु। यस कथामा प्रयोग गरिएका भाषा र शब्दहरु कसैलाई असभ्य लागेमा क्षमाप्रार्थी छु। )

अध्याय एक
काले आज निदाउन सकिरहेको छैन। निदाओस् पनि कसरी, भोलि डोजर बाटो खन्दै तल्लो गाउँमा आइपुग्ने हल्ला छ। काले ओछ्यानमा उत्तानो पल्टियो अनि ध्वाँसोले आफ्नै अनुहार भन्दा पनि कालो बनाइदिएको दलिनतिर टोलाएर सोच्न थाल्यो,”भोलि त उठ्ने बित्तिकै डोजर हेर्न जान पर्छ बाबै पल्लो न्यार गाम्मा। झन् भोलि त शनिबार, क्या मज्जा!” हुन त काले आज दिउँसो नै स्कुलबाट भागेर साथीहरुसँग झन्डै एक कोश टाढाको बाटो डोजर हेर्न गएको थियो। “आम्मै! घराँ था’पा भे मार्थे।” कालेले ङ्याक्क पारेर जिब्रो टोक्यो। उसले त्यति ठूलो र रमाइलो चिज कहिल्यै देखेको थिएन। काले फेरी घोप्टियो ओछ्यानतिर, सिरानीमुनि टाउको जोत्यो अनी कल्पना गर्न थाल्यो। कालेको घर भएको कामीडाँडामा पनि डोजरले बाटो खन्दिएको रे, कालेका बाउले उसलाई सानो साइकिल किनिदिएका रे, अनी नयाँ लुगा लगाएर कालेले ओरलोमा गटट साइकिल कुदाउँदा ह्यान्डिलमा बाँधिएको रङ्गी-चङ्गी ध्वजा फर्फराएको रे, पछि पछि कालेका साथीहरु “ए काले! हाम्लाई नि एक्फेर चढ्न दे न” भन्दै दगुरेका रे। यस्तै सोच्दासोच्दै काले कतिबेला निदायो थाहा नै भएन।

“थुइक्क मुर्दार! अइले स’अ ओछ्याना रै’च, ह्वाँ सुङ्गुर भोकै छ, त उठ्चस् कि यै कुच्चोले हानम् तँलाई?” एक्कासी आमा च्याँट्ठिएको सुनेर झसँग भयो काले। तर अझै अल्छी गरेर नसुनेको झै गर्दै थियो। आमाले कानको जरा उख्लने गरेर जुरुक्क उचालिन्, “जा खुरुक्क कुँडो बनाउन।” उतापट्टी कालेको तीन वर्षकी बहिनी पुन्टी “आमै!!!” भनेर रुन थालेको सुनेर आमा गइन्। काले उठेर बाहिर लाग्यो। आँगनमा घाम लागिसकेको थियो। बाहिरको अगेनामा फू फू गर्दै आगो सल्काएर सकी नसकी खड्कुलो बसाल्यो। आँगनको डिलतिर गयो अनी तिनिक्क तन्किएर तल्लो गाउँतिर केही देखिन्छ कि भनेर आँखा च्यात्यो। बाटोमा माथितिर उक्लिदै गरेको जुठे काकालाई देखेर टाठो भयो काले। “ए काका! डोजर काँ’स’अ आयो?” टाढैबाट चिच्यायो अनी एकैचोटि उसको नजर काकाको हातमा तुर्लुङ्ग झुन्डिएको प्लास्टिकको झोलाको पोकोमा पनि पर्यो। “खै मलाई के था, इ म त मासु लेर आ, आज त मासु खानि हो।” झोला माथि उचाल्दै जुठे काका ङिच्च हाँसे, काकाले लगाएका पुरानो फाटेको ढाकाको टोपी पनि हाँसिरहेको थियो। काले मुख अमिलो बनाउदै फर्कियो। कुँडोलाई काठको लाम्चो अनी खाल्डो भएको आफुभन्दा जेठो भाँडोमा खन्याएर सुङ्गुरलाई दियो। कहिले काही कालेलाई आफू भन्दा त्यो सुङ्गुर बढी भाग्यमानी लाग्थ्यो, बसी बसी उसले बनाएको कुँडो मुख बजाउदै सुरुप्प सुरुप्प पारेको देख्दा।

“हैन ए कालको जुठो! त अझै याँ टोला’र बसी रा’चस्।”, पधेँरोबाट ल्याएको गाग्री पिढिमा राखेर फरिया सार्दै आइन् आमा। कालेलाई गाली गर्ने बेलामा नराम्रो भन्दा पनि नराम्रो शब्द छानी छानी हिर्काउनु भनेको कालेकी आमाको विशेषता हो। “जा एक खेप पानी ल्या” स्वर अली नरम पार्दै भनिन्,”मलाई भात बसाल्न ढिलो भो, पुन्टीलाई नि सन्चो छैन, तेरा बाउ नि एस्बेला स’अ नि आइपुगेनन्।” कालेका बाउ हिजै सर-सामान किन्न बजार पसेका थिए र आज आइपुग्ने कुरो थियो। “जान्न!” कुम उचाल्दै रुन्चे मुख बनायो। कालेले आमाको नरम स्वरको फाईदा उठाउन यसो गरेको थियो। “जा बा जा! म नय्याँ प्याट सिलाउन लाइदिन्छु बाउलाई भनेर।”, आमाले लोभ्याउन खोजिन्। कालेले लगाइराखेको कट्टु टाङ मुन्तिर उध्रिएको थियो। हुन त कालेलाई सजिलै भएको थियो, सु सु गर्नु पर्‍यो भने टुसुक्क बसेर सुलुल्ल छोडिदीन्थ्यो, खोलिरहनु पर्ने झन्झट पनि भएन। “हैन, मलाई त जिन्को प्याट चाइन्छ यस्पाली, भन्द्या छु।” कालेले भाउ अली बढायो।

कालेको घरदेखी पश्चिम-दक्षिणतर्फ पर्छ पँधेरो। जर्किन बोकेर फिलिली कुद्यो। बिस्तारै हिंडेको बेला चाँही घुँडाले जर्किनलाई ठ्याङ ठ्याङ हिर्काउदै हिड्न रमाइलो लाग्छ कालेलाई। “मरेस्! बल्ल बल्ल पानी थापेर ल्याएको, छोइदियो यो डाङ्ग्राले, आँखा हेरेर हिंड्नु पर्दैन बजिया?” पँधेरो पुग्ने बित्तिकै खरदार्नी आमैको स्वाद चाख्यो कालेले। “खै बज्यै, सुन्पानी हाल्दिनुस् त।” गाग्रिको पानी भुँइमा खोत्याएर खरदार्नी आमा कराइन्। काले चाँही छेउतिर नै पार्किङ गरेर बस्यो, सबैको पालो सकिएपछि आउने आफ्नो पालो कुरेर। हलो काँधमा बोकेर खेत जाँदै थिए सुकेदाइ, गोरुहरुलाई पानी खुवाउन पधेँरो छिरे। गोरुले लात्ती हान्ला भनेर काले पर भाग्यो। सुकेदाइले पानी खाँदा सुकेको घाँटिमा रुद्रघन्टी तल माथि सरेको देखिन्थ्यो अनी ‘कलक्क कलक्क’ आवाज पनि आउथ्यो। कालेले रमाइलोसँग हेर्‍यो।

जिउ देब्रेतिर ढल्काएर दाहिने हातमा गर्‍हुँगो जर्किन बोकेर काले घरनिर आइपुगेको थियो, जिरे र सिन्के ओरालो झर्दै गरेको देख्यो। “काले, हामी त डोजर हेर्न गएम् है, त नि छिटो आइजा।” जिरेले नाके स्वरमा भन्यो। एक हातले कट्टु अनी एक हातले जर्किन समातेर “ल ल” भन्दै काले घरभित्र लम्कियो। चुल्हा भित्र छिर्यो। चुल्हा पुरै धुँवाले रङ्गमङ्गिएको छ। दाउरा ओसिएर ढिलो भएकोले कालेकी आमा दाउरालाई सराप्तै थिइन्। आत्तुरी भएको बेलामा झन भात पाक्न ढिलो भएको देखेर कालेलाई छट्पटी भयो। एक मन त भात नै नखाइ दौडिन मन लागेको थियो तर आमाको डरले सोध्यो “आमा! म डोजर हेर्न जाम्?” “अब एक्छिन् पख् न, भात पाक्न लागो। पुन्टी निस्लोट छे, भुत्ले तर्सा पो हो कि, न बोक्सी पो लागो कि, म हेराउन लैजान्छु आज, म ढोका’आ साँचो ला’र जान्छु।” आमाले यसो भन्ने बित्तिकै काले एक्कासी आमाको कोठातिर दौडियो। पुन्टी सुतिरहेकी थिइ, हातमा आफ्नो टालोको पुतली समातेर। काले बिस्तारै सिरानीपट्टी गयो अनी पुन्टीको निधारमा हात राख्यो। निधार तातो थियो। पुन्टीले आँखा उघारी। “पुन्टी! ऐय्या भयो?” अरुबेला सधैं झगडा गर्न आउने कालेले यस्तो भनेको सुनेर हो कि किन हो पुन्टीले अनुहार न्याउरो पारेर आँखाबाट पिल पिल आँसु खसाली। कालेलाई झन नरमाइलो लाग्यो। अनी सोच्यो “हाम्रो पुन्टीलाई बिरामी बनाउने भुतलाई भेटे मैले जान्या थे।”

मूल ढोकामा साँचो लगाएर, पुन्टीलाई काखिमा बोकेर चप्पल पट्यास पट्यास पड्काउदै हिडिन् कालेकी आमा। काले पनि नाङ्गै खुट्टा “म नि आँउछु आमै!” भन्दै फुत्रु फुत्रु उफ्रदै पछी लाग्यो। “ऐया!” एक्कासी काले करायो। कालेको दाहिने खुट्टोको बुढीऔंला ढुङ्गामा ढेस लागेछ। रगत नै आयो। “मरेस!” कालेकी आमाले दारा किट्तै धारे हात लगाइन्। कालेले थुचुक्क बसेर घाउमा माटोको पाउडर छर्कियो। घर बन्द गरेर बाहिर निस्कदा कालेकी आमा ‘माथ्लो घर’अर्थात कालेको ठुलो बाउको घरमा साँचो छोड्थिन्। माथ्लो घर पुग्दा ठुली आमा पिंढीमा बसेर मकै छोडाउदै थिइन्। ठुलो बाउको घरमा पालेको पट्टु “काले! काले!!” भन्दै पिंजडाभित्र यता उती चल्न थाल्यो। “हैन ए कान्छी के भो? कता हिनेकी?” ठुली आमाले सोधिन्। “हेर्नु न, यो पुन्टीलाई रात्भरी जोरो आ’र, रोको रोइ छे। म हेरा’र आँउछु , कालेका बाउ आए भने यो साँचो दिनुस् है।” कालेकी आमाले यो कुरा सुनाउँदा, ठुली आमा “च्व च्व च्व बिचरी!” भन्दै थिइन्।

फट्टा फट हिड्यो भने पनि आइमाइ मान्छेलाई दुई घण्टा लाग्थ्यो कट्टेल गाउँ पुग्न। हरिहर कट्टेल नाम कहलिएका झारफुके डाक्टर थिए। उनी तेइस बर्षको छदै राती सपनामा भगवान आएर झारफुक गर्ने शक्ती पाएका रे। घाम चर्किएको थियो। बाटोमा पर्ने चौताराहरुमा बिश्राम लिदै उनिहरु कट्टेल गाउँ पुगे। लामो खुइया काढेर, पछ्यौराले पसिना पुछ्तै, “कट्टेल बाजे!!!” भनेर कालेकी आमा तगारो बाहिरबाट नै चिच्याइन्। कट्टेल्नी बज्यै बाहिर आइन्। “बाजे त खेत हेर्न गाका छन्, एक्छिन्’आ आउछन्” आँगनमा पुगेर बज्यैले भनिन्,”लौ याँ शित्तल’आ बस।” अनी सबैलाई एक एक गिलास चिसो मही लिएर आइन्। बारीमा सुन्तलाको बोटमा राताम्मे सुन्तला पाकेको देखेर कालेको मन पनि सुन्तला जस्तै रसिलो भएर आयो। बाजे छिटो आइपुग्ने छाँट देखिएन, कालेकी आमा र बज्यै भलाकुसारी गर्न थाले। धेरै सुन्तला नबिगार्ने शर्तमा कालेले बोटमा चढ्ने अनुमती पायो। कालेलाई के चहियो र, बोटमा चढ्न त खप्पिस छदै थियो।

बाजेको अगाडि पुन्टीलाई थपक्क राखेर, पटुकीमा जतनले पट्याएर राखेको पचासको नोट झिकिन् कालेकी आमाले। पचास या सयको नोट या त दशैमा नभए एकदम आपद परेको बेलामा मात्र खर्च गर्थिन्। कट्टेल बाजे आँखा चिम्लिएर छिटो छिटो बर्बराउन थाले, कालेले कान ठाडो पार्यो तर केही बुझेन। बिच बिचमा उनी कुचोलाई खरानीमा झोसेर पुन्टीको अनुहारमा कुचोले छोएर लामो “फू” गर्थे। कालेले कहिले पुन्टीको अनुहार त कहिले बाजेको अनुहार हेर्दै बस्यो। अन्तिममा बाजेले “चट्!” भनेर आँखा खोल्दै अब पुन्टीलाई निको हुने घोषणा गरे।

झमक्कै साँझ परिसकेको थियो घर फर्कदा। कालेका बा आज पनि नफर्केको समाचारले कालेकी आमाको मन दुई गुणा गर्‍हुङ्गो भएको थियो। टुकी बालेर कालेकी आमा चुल्हामा आगो सल्काउन पट्टी लागिन् ; काले चाँही पुन्टीलाई फकाउन थाल्यो। कालेकी आमाले कालेलाई बिहानको भात तताएर दिइन्, अनी पुन्टीलाई जाउलो बनाएर खुवाइन्। आफू केही पनि खाइनन्। बल्ल बल्ल पुन्टी निदाइ। रूँदा-रूँदा पुन्टीको गालाभरी आँसुको टाटा बसेको थियो। आज कालेलाई आमासँगै सुत्ने मौका मिलेको छ। पुन्टी जन्मिएदेखि प्रायः कालेले आमासँग सुत्‍ने मौका पाएको छैन। कालेकी आमाले ओछ्यानमा पल्टिएर टुकी निभाइन्। यही अवसर पारेर कालेले बिस्तारै भन्यो, “आमा! औटा कथा भन न।” क्रमशः

बाँकी अर्को हप्ता