बालुवाटार वार्तालाई बाहिरबाट हेर्दा (फोटोसहित)

२०६३ कात्तिक २०, सोमबार

प्रधानमन्त्रीको निजी सचिवालयबाहिर प्रहरीको सुरक्षा घेरा। आज राता फेटाधारीहरु र खरानी रंगका लुगाधारीहरुको उपस्थिति भने देखिएन।
हिजै भइसकेको सहमतिलाई अ‍ौपचारिक रुप दिइने भनिएका कारण आजको शिखर बैठकमा केही न केही होला कि भन्ने लागेको थियो। त्यसैले आज किन-किन वार्तास्थल प्रधानमन्त्री निवास जान मन लागिरहेको थियो। बीचमा एक जना साथीले अर्कै कार्यक्रममा झण्डै फँसाएका, तर अन्ततः घरमा आइरहेका साथी मणिका साथ बालुवाटार पुगेँ। भित्र पस्न दिने त हैनन् भन्ने थाहा नै थियो। तर बाहिर कै रमझमको भए पनि हलका दृश्य खिचौंला भन्ने उद्देश्यले त्यहाँ गएको थिएँ। समाचार स्थलमा गएर ब्लगका लागि रिपोर्टिङ नगरेको धेरै भइसकेको थियो। यस बाहेक अरु नभए पनि सञ्चारकर्मी साथीहरुसित भेटघाट भने हुन्छ त्यहाँ जाँदा।

दमनकारी सेनाप्रमुखमाथि कारबाही गरः प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारअगाडि नागरिक समाजले आयोजना गरेको धर्नामा सहभागीहरुको नारा।

बालुवाटार जान पहिले एनएसी पुग्यौं (एनएसी भन्दा अलि अनौठो सुनियो कि के हो, अब आर हटिसकेको न्युरोडको आरएनएसी भवनअगाडिको ठाउँलाई एनएसी नै त भन्ने हो नि ! तर बोलचालमा भने आरएनएसी नै भन्न आइहाल्दो रहेछ)। बालुवाटारमा वार्ता हुने भएकोले गाडी थिएनन्। भाटभटेनीसम्म जाने माइक्रोमा चढ्यौं।

माइक्रोमा केही बढी बोल्ने महिलाहरु सहयात्री थिए। खलासीले माइक्रोमा बढी मान्छे कोच्चाएपछि तिनीहरु मध्येकी एक ‘चुम्बक झैँ टाँसिने भएको भए त तिमीहरुले यहाँ पनि मान्छे टाँस्थ्यौ होला’ भन्दै छततर्फ देखाउँदै थिइन्। सबै गलल हाँसे। मैले पनि हाँसो रोक्न सकिनँ। खलासी पनि हँसिलो थियो। नत्र त कोहीकोही सार्‍है मात्तिएका पो हुन्छन् त। उ पनि हँसिलो जवाफ फर्काउँदै थियो।

कुरा केही बेरपछि लोकतन्त्रमा मोडियो। बालुवाटारमा वार्ता भएका कारण त्यतातिर गाडी चलेका छैनन् भन्ने जानकारीका आधारमा लोकतन्त्रको प्रवेश भएको थियो- माइक्रोभित्रको यो वार्तामा। लोकतन्त्र आएपछि अस्तव्यस्तता बढ्यो भन्ने उनीहरुको मुख्य जोड थियो। एक जनाले भनिन्- यस्तै भएर पहिले पनि खोसियो, अहिले पनि उही चाला।

अर्कीले भने आफ्नो पीडा सुनाइन्- हिजो स्कूल गएकी छोरी ७ बजेसम्म घर आइनन्। चिन्ता लागेर पुलिसमा फोन गर्दा त जाम भएको छ, अब खुल्नै लाग्यो भन्यो। बिचरी ४ बजे छुट्टी भएकी छोरी त्यत्रो बेर रिङरोडमा बस्नु पर्‍यो। बच्चाहरुसित मोबाइल पनि नहुने।

के कारणले जाम भएको भन्ने जानकारी चाहिँ उनलाई रहेनछ। उनको दोष ‘लोकतन्त्र’लाई थियो। तर माइक्रोमा सवार अरु जानकारहरुको जानकारीबाट थाहा भयो- हिजो स्वयम्भू यातायातका एक जना ड्राइभर हो कि खलासीलाई कुन चाहिँले कुटिदिएछन् रे। अनि त के छ र, ड्राइभरहरुले गरिदिएछन् रिङरोडमा चक्काजाम।

लोकतन्त्र र शान्तिका लागि नागरिक आन्दोलनको धर्ना। साथमा नागरिक कवि अर्जुन पराजुली।

आजभोलि यस्तै छ। कुन बेला तपाईँ कहाँ फँस्नुहुन्छ भन्ने निश्चित नै हुन्न। हाइवेमा कुनै गाडीले कसैलाई किच्यो भने पनि चक्काजाम हुनसक्छ र तपाईँ त्यहीँ केही घण्टादेखि लिएर केही दिनसम्म फँस्न सक्नुहुन्छ।

यातायात व्यवसायीहरुले भने पछिल्ला दिनहरुमा यस्तै ‘अराजकता’ देखाउँदै आएका छन्। कहिले कसले पिट्यो भनेर, कहिले ट्राफिकले दुर्व्यवहार गर्‍यो रे भनेर कहिले घुस माग्यो रे भनेर। वास्तवमा उनीहरुको माग पनि जायज नै हुन्छ उनीहरु भएर हेर्दा। तर उनीहरुको लागि कति धेरैले कति धेरै असुविधा भोगिरहनुपरेको हुन्छ भन्ने चाहिँ उनीहरुले कि विचार नगरेका हुन्, कि विचार नभएर पनि वास्ता नगरेका हुन्।

हिजैको कुरा गरौं न। ती बिचरी आमालाई ४ बजे स्कूल छुट्ने छोरी ७ बजेसम्म घर नआइपुग्दा कति पीर पर्‍यो होला। ती विद्यार्थीहरुलाई कति भोक, प्यास र मानसिक तनावले सतायो होला। उनीहरु मात्र हैन, त्यो बाटोमा जाममा फँस्न पुगेका हरेकका अलग्गै कडा र पीडा होलान्। त्यो त उनीहरुलाई मात्र नै थाहा हुन्छ।

‘यी यातायात व्यवसायीहरुलाई त नि अत्यावश्यक सेवा ऐन लगाउनु पर्ने !’ साथी मणि आक्रोश पोख्दै थिए। म भने ‘यस्तै त हो नि संक्रमण कालमा। त्यसैले त संक्रमण काललाई धेरै लम्ब्याउनु हुन्न’ भन्दै कति न जान्ने भइटोपलिरहेको थिएँ।

भाटभटेनीमा माइक्रोबाट झरेर हामी बालुवाटारतर्फ लाग्यौं। बाटोमा भेटिएका दुई जना साथीले ‘कुरो मिल्यो रे, सहमतिका बुँदा ड्राफ्ट हुँदैछन् रे’ भन्ने हावा गफ छाँट्यो। भर्खर त्यहाँ पुगेका हामीलाई त के थाहा नि, मैले त वार्ता नै सकिएछ कि क्या हो जस्तो सोचिसकेको थिएँ। पछि पो थाहा भयो त असली कुरा।

संविधानसभाको तिथि घोषणा गर्न माग गर्दै नागरिक आन्दोलनका अगुवा कृष्ण पहाडी र रायन। साथमा अर्को नारा। यसपटक धर्नामा बस्नेहरु पनि पहिलेको तुलनामा कम थिए।

राष्ट्रबैंकको गेट अगाडिबाट नै बालुवाटार जाने सडकमा सवारी साधनको प्रवेश निषेध थियो। ट्राफिकहरु व्यस्त थिए सवारी साधनलाई त्यता जान नदिन। पहिलेका वार्ताहरुमा रातो फेटा लगाएका र खरानी रंगको लुगा लगाएका माअ‍ोवादी कार्यकर्ताहरु भरिएका हुन्थे यस क्षेत्रमा। तर यसपालि भने त्यस्तो देखिएन।

‘खै त रातो फेटावालाहरुको दर्शन भएन नि आज ?’ समाचार संकलनका लागि ४ बजे नै त्यहाँ पुगिसकेका साथी जयरामलाई मैले सोधेँ। ‘अँ, देखिएको छैन आज’ भन्दै उनले अर्को खबर पो सुनाए-‘परि थापा र नवराज सुवेदीलाई वार्ता स्थलमा पस्न दिइएन।

जनमोर्चा टुक्रिएपछि उनीहरुको के चाला हो, उनीहरुलाई नै थाहा छ।

प्रधानमन्त्री निवासबाहिर भीड त थियो, तर पहिलेका वार्ताहरुमा जस्तो हैन। शायद वार्ता भन्दै परिणाम नआउने प्रवृत्तिबाट दिक्क भएका होलान्। लोकतन्त्र र शान्तिका लागि नागरिक आन्दोलन भन्ने नाम राखेका नागरिक समाज ब्यानर भूँइमा अ‍ोछ्याएर भूँइमा थचक्क बसेका थिए। उनीहरुका छातीमा अनेक थरिका नाराहरु थिए- सात दल, माअ‍ोवादी र राजाको विरोधमा। यो नागरिक समाज पनि यसरी वार्ताका बेला धर्ना बस्न बाहेक अहिले त खासै सक्रिय देखिएको छैन। केही अघि आन्दोलनमा उत्रने घोषणा गर्दा यिनीहरुले गणतन्त्रको पक्षमा जनजागरण ल्याउन महत्त्वपूर्ण काम गर्लान् कि जस्तो लागेको थियो।

सात दल- राजा छोड, माअ‍ोवादी-हतियार छोड। राजा बचाउन पाइँदैन, सेरेमोनियल राजतन्त्र चाहिँदैन–धर्नाकारीहरुको अर्को नारा।

अरु केही संघसंस्थाहरु पनि बसेका थिए धर्ना भन्ने कि प्रदर्शन भन्नेमा। सञ्चारकर्मीहरुको उपस्थिति ठूलै थियो। सडक छाप नेताहरु अलि अग्लो ठाउँमा बसेर भाषण स्टाइलमा गफ पनि छाँट्दै थिए। एक जना हकरले भने ‘सद्दामलाई फाँसीपछि राजालाई मृत्युदण्ड’ भन्दै कराउँदै पत्रकारहरुकै अगाडि पत्रिका बेच्दै थिए। उनले त्यसरी चिच्याइचिच्याइ कराउँदा पत्रकारहरुदेखि सुरक्षाका लागि खटिएका प्रहरीहरुले समेत हाँसो लुकाउन सकेनन्। यो दृश्य तपाईँ भिडियो ब्लगका रुपमा अर्को ब्लगमा देख्न सक्नुहुनेछ।

त्यहाँ धेरै बसेर केही काम पनि थिएन। वार्ता लम्बिने नै छाँटकाँट थियो। त्यसैले केही दृश्य सरर खिचेर त्यहाँबाट हामी हिँडिहाल्यौं। त्यही ठाउँमा आउने भनेका साथीहरु गाडी र गफका कारण आउन ढिला भयो भन्ने एसएमएस आउँदासम्म हामी नक्सालतिर पुगिसकेका थियौं।

बालुवाटारबाहिर वार्ताका बारेमा खबर थाहा पाउन उत्सुकहरु मोबाइलमा एफएमको समाचार सुन्दै र टेलिभिजनका लागि बालुवाटारभित्रको दृश्य खिच्न पर्खाल चढिरहेका क्यामेराम्यान।

घर पुग्दासम्म वार्ता सकिएको थिएन। खाली अनौपचारिक वार्ता भन्दै दुई तीन गुटमा बाँडिएर सात दलका नेताहरु कुरा गर्दै थिए। अन्ततः आज पनि केही भएन। वार्ता भोलिसम्मका लागि स्थगित भयो।

यी हकर भने केही क्षण बालुवाटारबाहिर आकर्षण र हाँसोको विषय बनेका थिए। उनले के भट्याउँदै पत्रिका बेचिरहेका थिए भन्ने थाहा पाउन चाहिँ भिडियो हेर्नुहोला है।