‘स मो लाङ लो’ ल्होसार मनाएर फर्किदा

मार्च १ आइतवार, बाल्डेन न्यूयोर्कको एउटा गाँउले इलाकामा अवस्थित निर्माणधीन गुम्बाको आँगन, करीब १२०० नेपाली र केहि विदेशीहरुको जमघट र अवसर थियो शेर्पा जातिहरुको नयाँ वर्ष २१३६ अर्थात ‘स मो लाङ लो’ ल्होसार। बोष्टनबाट एउटा वस रिर्जभ गरेर हामीहरु त्यँहा पुग्दा विहानीको तापक्रम शुन्यको वरिपरी नै थियो । अस्थायी रुपमा निर्माण गरिएको स्वागत द्वारलाई छिचोल्नसाथ नुन र ध्यु हालिएको हिमाली चिया र छ्याङ्ले स्वागत गरिएको थियो । एकविहानै छ्याङ्को स्वागत आफैमा अनौठो लाग्दथ्यो। तर त्यो भन्दा अनौठो जल भन्दै व्राण्डी र ह्स्वकीका वोतलबाट हिन्दुहरुको पुजाआजामा जल बाँडेजस्तै गरि हातहातमा रक्सी बाँडीएको थियो । सबैले त्यसलाई पिउदै हातलाई कपालमा लगेर पुछ्दै थिए जसरी हिन्दुहरुले जल खाएर हातलाई शिरमा लगेर पुछ्दछन् ।

परम्परागत भेषमा शेर्पिनीहरु

परम्परागत भेषभुषामा सजिएर आएका मानिसहरु एक आपसमा ‘टासी देलेक’ भन्दै शुभकामना साटासाट गरिरहेका थिए । भित्र गुम्बामा लामाहरु पुजापाठमा व्यस्त थिए । गुम्बाको पछिल्लो तिरबाट स्वयम्वुको डाँडामा जसै गरि ध्वजापताका डाँडा भरि नै फहराइएको थियो । मैले आयोजक मध्येको एक वांग्देल लामालाई सोध्दा उहाँको कथन थियो । यो ध्वजापताकाहरु कार्यक्रममा उपस्थित सबैको तर्फाट प्राथनाको लागि फहराइएको हो । ध्वजापतका फहराइएको ठुलो खम्वाको मुनितिर धुपहरु बालिएको थियो जसबाट आकासभरि तिब्बती धुपको बासना फैलिएको छ । बच्चाहरु डाँडामा अलि परतिर हिँउमा खेल्दै थिए । त्यहाँको माहोल हेर्दा लाग्थ्यो हामी अमेरिकामा होइन, नेपालको स्वयम्वु वा बौद्वको वरिपरि नै छौं ।

म्यासेचुसेट, कनेटिकट, न्यूयोर्क, न्यूजर्सि क्षेत्र वरपर बसोबास गर्ने शेर्पा जातिहरुले यसरी नै आफ्नो नयाँ वर्ष विगत एक दशक भन्दा अघि देखि नै मनाउँदै आएका रहेछन् । त्यसकै निरन्तरता थियो त्यो कार्यक्रम । नयाँ वर्ष शुभ होस् भनेर गरिने पुजापाठ सकिएपछि धार्मिक नाचहरु देखाइदो रहेछ । परम्परागत बाजागाजा बजाउदै विभिन्न भागभङ्गीमा पुजाआजा गर्दै नाच नाचिने रहेछ र नाच सकिएपछि दर्शकहरुले अक्षेता छर्ने रहेछन् । त्यो नाच ग्रहदशा भागोस् शुभ होस् भनेर नाचिने रहेछ । तीन किसिमको धार्मिक नाच देखाइएको थियो । कार्यक्रमको अन्त्यमा बुद्घ धर्म अनुसार बुद्घपछिको दोश्रो स्थानका गुरु रिम्पोछेको भेषमा आएको मानिसले सबैलाई आशिष दिएपछि त्यो कार्यक्रम सकिने रहेछ । औपचारिक कार्यक्रम समापनपछि खानपान अनि नाचगान । तर अन्य नयाँ वर्षहरुको समारोहमा नाचिने नाच भन्दा विशेष थियो त्यो नाच अर्थात हिमाली भेगमा नाचिने शेर्पाजातीको ‘स्याव्रु’ नाच । शेर्पाहरु त उस्ताज भई हाले स्याव्रु नाच्नमा तर विदेशी र गैह्र शेर्पाहरु पनि उनीहरुको तालमा ताल मिलाउदै खुटा उचालिरहेका थिए ।

केहि समयमा माइकबाट गीत छन्कीन्छ – ‘वेनीको बजार जता माया उतै छ नजर तिरे मिरे जालि रुमाल’ अनि शुरु हुन्छ रमाइलो । रमाइलो गर्दा गर्दै पश्चिम आकाशमा घाम अस्ताउन लागिसकेको थियो तर पनि नाच्न पुगेको छैन । भोलि सप्ताहन्तपछिको पहिलो दिन अर्थात सोमवार सबैलाई काममा सबेर पुग्न छ, नाच्न नपुगेर के गर्नु र ? हामीलाई बोष्टन पुग्न करिब साढे तीन घण्टाको बस यात्रा अझै बाकि छ, मन भएपनि समयले साथ नदिएपछि सबैलागे वसतिर । त्यसमाथि पनि करिव एकफिट जति हिँउ पर्ने मौसम भविष्यबाणी छ । नेपाल हुँदा नदेखेको शेर्पा जातिको यो संस्कृतिक परम्परा अमेरिका आएर देख्न पाएकोमा दंग छु । बसमा हुइकिन्छ बोष्टनतिर, बसमा कसैले फेरि गाँउछ, वेनीको बजार जता माया उतै छ नजर । मलाई भने गाउन मन लाग्यो-जता नेपाली उतै हाम्रो संस्कृती र पहिचान तिरे मिरे जालि रुमाल …….

स्यार्कीमको छ्याम (नाच)

ग्य्रीङ छ्याम (नाच)

दोर्जी ठेलो

गुरु रिम्पोछेको भेष

विदेशीहरु पनि स्याव्रुमा खुट्टा उचाल्दै

गुम्बाभित्रको शान्त मुद्रामा बुद्घको मूर्ति

फोटो र शब्द: उत्तम बाबु श्रेष्ठ बोस्टन, अमेरिका [email protected]